Our trip to Scotland last year led to the ‘Callanish’, the stone circle on one of the most northerly islands, the Isle of Lewis. A fascinating circle of thirteen elongated stones, made from the oldest stone on earth: Gneiss.
We entered the magical world of the Cailleach, the ancient wise witch of the north, the goddess of ice, winter, death and rebirth. Now that we travel through Portugal, another stone circle crosses our path: the Cromlech dos Almendres. In other words, the Stone Circle of the Almonds. No tall stones but about 90 round, convex stones standing on a sandy plain, planted like almonds in the ground, with a view of the ancient city of Evora in the distance.
After the stone circle of the north, we have found the stone circle of the south. At first I can’t find much information about it, except for some dry archaeological facts; ‘Built around 6000 BC, in three stages. First a circle, then an ellipse. Built on the East West axis, and thus tuned to the rising and setting of the sun. Perhaps used for ceremonies or for astronomical purposes.’ It is these kinds of scientific texts that do not exactly stimulate the imagination. The only way seems to be to go there, meditate and connect with it yourself.
Twice we visit the wonderful almond-shaped stones. First the two of us, then with our Israeli friends Eran and Noa. Each of us walks through the stone field to make personal contact, to feel and observe the stones. I am especially fascinated that from the stone circle you can see the city of Evora on a hill in the distance. Could there be a link between the two places?
And does that mean that Evora also comes from the period about 6000 BC? The city’s name comes from the Celtic word ‘Ebura’, which means ‘Yew tree’. We also encountered the yew tree on our journey through the north, near the village of Glenlyon, just like the word Ebora. The city of York is derived from it. Apparently the Yewtree harbors an important healing or spiritual power.
Because my lungs have suddenly started to hurt again in recent days – apparently a residue of the severe covid infection two years ago – I have to rest for a while. I decide to lie on one of the stones that has fallen over and is a perfect bed for a nap. But instead of falling asleep I end up in another dimension. I see the stone circle as it must have been thousands of years ago. I see people standing around me, ancient sages or druids. How wonderful, I think. This also happened to me in Callanish and in Glenlyon, as if the stones open some kind of gate through time.
In the other world, a woman approaches me. “You need to protect yourself better,” she says. Then she moves her hand to the back of my lungs and picks out a black arrowhead. Apparently that’s what affected my lungs. When I get up I notice my lungs have improved significantly.
When we come together and share our experiences, the magic of the stone circle becomes more tangible and clear. Everyone tells his or her story. When I then tune in to the old Portuguese Druids I get the following message:
“We used to sit here for hours, dreaming the future. We were the rishis from this area, seeing beyond time and space and actually traveling through time and space to other moments in history. We were laying the foundations of human society, energetically, and we used the stones as a sacred space, as a temple, to protect our bodies while we were traveling. So it’s like a portal.
You can use the portal as well by tuning in and letting your bodies rest and let your spirit soar free from your body, traveling to other times. This is a combination of focused discipline, but also surrender to where your soul wants to bring you to show you what you need to see. Could be in the past, could be in the future. It’s like using plant medicine, but then without the plant, it is using stones. I hear: don’t eat them though (laughs).
By connecting your souls the medicine becomes stronger, because you can travel together and you open up a bigger portal. That’s why you needed to come the four of you, two men two women, to open up the fifth: the Golden One. Go deep into the earth.”
When I googled I find a master thesis by the Finnish archaeologist Henna Lindström from the University of Helsinki from 2014. Her study of Portuguese folktales and myths leads her to a strange phenomenon: The ‘Mouras Encantadas’, mysterious women from prehistoric times who according to the legends built the stone circles. They are also the guardians of the stones and are associated with healing, fertility, life and ancient wisdom. They weave the threads of life and determine death, and they seem connected with the Greek Fates, the Moirae. They appear to be the southern sisters of the Cailleach.
“Folklore makes it clear that these women are omnipotent beings: they have everlasting life, youth, beauty and riches, wisdom and skills, which they [taught] to people. The Mouras taught people spinning, weaving, cheesemaking, brewing and plowing and gift sheep, pig and cow as a gift for people,” Lindström writes.
The Iberian Peninsula contains thousands of small and large stone circles, dating from 4800 BC. have appeared. However, the church had many stone circles destroyed for fear of superstitions and evil spirits.
The myths describe the Mouras as wondrous creatures: they are beautiful but dangerous serpent creatures or bull women, they can curse or heal people, they can speak to the dead, make a loom of sunbeams and even create the world. It is these kinds of stories and images that touch me more deeply than the archaeological enumeration of facts. This is a language I understand, although I can’t understand it yet completely. In any case, the healing on the flat stone no longer surprises me. The Mouras, like the Cailleach and the Nagas, the serpent goddesses of India, seem to be associated with our ancient times when the world was created.
Lindström writes: ‘The Moura’ came to Portugal in the beginning of time and shaped it—its hills and valley and rivers, dolmens and menhir, and red paintings on the rocks, and gave birth to children who possibly became the ancestors of the community tell the legend. What was there before this? A feminine deity who was also the landscape itself, from whom all living things originated and to whom they returned in a cycle of life? Possibly.”
Our visit to the Stone Circle brings us into contact with the primeval source of life itself, the Great Mother. Somehow it brings us one step closer to the goal of our journey: to create a community in Portugal…
- To be continued –
Watch here the BBC documentary on Cromlech des Almendres.
OP ZOEK NAAR EEN COMMUNITY
reisverslag Portugal, deel 7. ‘Stonecircles’
Onze reis naar Schotland vorig jaar leidde naar de ‘Callanish’, de steencirkel op een van de meest noordelijke eilanden, the Isle of Lewis. Een fascinerende cirkel van dertien langwerpige stenen, gemaakt van de oudste steensoort op aarde: Gneiss.
We kwamen in de magische wereld terecht van de Cailleach, de oude wijze heks van het noorden, de godin van ijs, winter, dood en wedergeboorte. Nu we door Portugal reizen komen er opnieuw een steencirkel op ons pad: de Cromlech dos Almendres. Oftewel de Steencirkel van de amandelen. Niets geen rijzige stenen maar zo’n 90 ronde, bolle stenen die op een zanderige vlakte staan, als amandelen in de grond geplant, met uitzicht op de oude stad Evora in de verte.
Na de steencirkel van het noorden, nu dus de steencirkel van het zuiden. In eerste instantie kan ik er niet veel over vinden, behalve wat droge archeologische feiten; ‘gebouwd rond 6000 voor Christus, in drie etappes. Eerst een cirkel, daarna een elips. Gebouwd op de Oost West as, en daarmee afgestemd op de opkomst en ondergang van de zon. Wellicht gebruikt voor ceremonies of astronomische doeleinden.’ Het zijn dit soort wetenschappelijke teksten die niet bepaald de imaginatie prikkelen. De enige manier lijkt om er naar toe te gaan, te mediteren en er zelf contact mee te maken.
Twee keer bezoeken we de wonderlijke amandelvormige stenen. Eerst alleen met Anne, daarna met onze Israëlische vrienden Eran en Noa. Ieder van ons wandelt wat door het stenenveld om persoonlijk contact te maken, in te voelen en te observeren wat de stenen met ons doen. Mij fascineert vooral dat je vanaf de steencirkel de stad Evora kan zien liggen op een heuvel in de verte. Zou er een link zijn tussen beide plekken?
En betekent dat dat Evora ook uit de periode komt van zo’n 6000 v. Chr.? De naam van de stad komt van het Keltische woord ‘Ebura’, dat ‘Yew tree’ betekent. Apart, de yew tree kwamen we ook tegen op onze reis door het noorden, o.a. bij het dorpje Glenlyon, net als het woord Ebora. De stad York is er van afgeleid. Blijkbaar herbergt de Yewtree een belangrijke helende of spirituele kracht.
Doordat ik de afgelopen dagen opeens weer last heb van mijn longen – blijkbaar een residu van de heftige covid infectie twee jaar terug – moet ik even rusten. Ik besluit op een van de stenen te gaan liggen die is omgevallen en een perfect bed is voor een dutje. Maar in plaats van in slaap te vallen daal ik af in mezelf en beland in een andere dimensie. Ik zie de steencirkel zoals-ie duizenden jaren geleden moet zijn geweest. Ik zie mensen om me heen staan, oude wijzen of druïden. Wat wonderlijk, denk ik. Dit is me ook overkomen in Callanish en in Glenlyon, alsof de stenen een soort poort door de tijd openen.
In de andere wereld komt er een vrouw naar me toe. ‘Je moet je beter beschermen,’ zegt ze. Dan gaat ze met haar hand naar de achterkant van mijn longen en peutert er een zwarte pijlpunt uit. Blijkbaar is dat wat mijn longen heeft aangetast. Als ik opsta heb ik er beduidend minder last van.
Als we later bij elkaar komen en onze ervaringen delen wordt de magie van de steencirkel voelbaarder en duidelijker. Ieder vertelt zijn of haar ervaring. Als ik daarna op de oude Portugese druïden afstem krijg ik de volgende boodschap:
‘We used to sit here for hours, dreaming the future. We were the rishis from this area, seeing beyond time and space and actually traveling through time and space to other moments in history. We were laying the foundations of human society, energetically, and we used the stones as a sacred space, as a temple, to protect our bodies while we were traveling. So it’s like a portal.
You can use the portal as well by tuning in and letting your bodies rest and let your spirit soar free from your body, traveling to other times. This is a combination of focussed discipline, but also surrender to where your soul wants to bring you to show you what you need to see. Could be in the past, could be in the future. It’s like using plant medicine, but then without the plant, it is using stones. I hear: don’t eat them though (laughs).
By connecting your souls the medicine becomes stronger, because you can travel together and you open up a bigger portal. That’s why you needed to come the four of you, two men two women, to open up the fifth: the Golden One. Go deep into the earth.”
Als ik later op google rondsnuffel vind ik een masterthesis van de Finse archaeologe Henna Lindström van de Universiteit van Helsinki uit 2014. Haar studie van Portugese volksverhalen en mythen leidt haar naar een vreemd fenomeen: De ‘Mouras Encantadas’, mysterieuze vrouwen uit de oertijd die volgens de legenden de steencirkels hebben gebouwd. Ze zijn tevens de bewakers van de stenen en zijn verbonden met heling, vruchtbaarheid, leven en oude wijsheid. Ze weven de levensdraden van de mens en bepalen zijn moment van sterven, en zijn verbonden met de Griekse schikgodinnen, de Moirae. Het lijken de zuidelijke zusters te zijn van de Cailleach.
“Folklore makes it clear that these women are omnipotent beings: they have everlasting life, youth, beauty and riches, wisdom and skills, which they [taught] to people. The Mouras taught people spinning, weaving, cheesemaking, brewing and plowing and gave sheep, pig and cow as a gift for people,” schrijft Lindström.
Het Iberisch schiereiland bevat duizenden kleine en grote steencirkels, die vanaf 4800 v. Chr. verschenen zijn. De kerk liet echter vele steencirkels vernietigen uit angst voor bijgeloof en kwade spirits.
De mythen beschrijven de Mouras als wonderlijke wezens: het zijn prachtige maar gevaarlijke slangenwezens of stierenvrouwen, ze kunnen mensen vervloeken of helen, ze kunnen spreken met de doden, een weefgetouw van zonnestralen maken en zelfs de wereld creëeren. Het zijn dit soort verhalen en beelden die me dieper raken dan de archeologische opsomming van feiten. Dit is een taal die ik begrijp, al kan ik er nog geen chocola van maken. In ieder geval bevreemd de genezing op de platte steen me niet meer. De Mouras lijken net als de Cailleach en de Naga’s, de slangegodinnen uit India, verbonden te zijn met ouroude tijden waarin de wereld geschapen werd.
Lindström schrijft: ‘The Moura’ came to Portugal in the beginning of time and shaped it—its hills and valley and rivers, dolmens and menhir, and red paintings on the rocks, and gave birth to children who possibly became the ancestors of the community telling the legend. What was there before this? A feminine deity who was also the landscape itself, from whom all living things originated and to whom they returned in a cycle of life? Possibly.”
Ons bezoek aan de steencirkel brengt ons in contact met de oerbron van het leven zelf, de Grote Moeder. Het brengt ons een stapje dichter bij het doel van onze reis: een community stichten in Portugal…
- Wordt vervolgd –
Kijk hier naar de BBC documentaire over Cromlech des Almendres
